Macahel Projesi, birbiriyle bağlantılı ve önem sırasına göre üç temel konu üzerine kurulu bulunmaktadır. Projede birinci olarak, insanca yaşamanın vazgeçilmez gereklerine ve en temel insan haklarına ilişkin konuların yer aldığı ""sosyal konular"", ikinci olarak, mevcut yaşamın iyileştirilmesinin ve geleceğin teminat altına alınmasının hedeflendiği ""ekonomik konular"" ve üçüncü olarak, yörenin zenginlik kaynağı olan doğasının ve biyolojik çeşitliliğinin, yörede yaşayanlar tarafından yüzyıllarca başarılı bir şekilde korunmasında uygulanan koruma modelinin, bu koruma modelinin ne şekilde devam ettirileceğinin ve gelecekteki olası tehlikelere karşı ilke bazında ne gibi önlemlerin alınabileceğinin ortaya konduğu ""biyolojik çeşitlilik ve doğa koruma"" konusu bulunmaktadır.

A. Sosyal Konular

Bu kapsamda, yörenin yıllarca sorun yaşadığı ve halen yaşamaya devam ettiği ulaşım, sağlık, eğitim, haberleşme ve elektrik alt konuları ele alınmaktadır. Projenin bu konuya özgü amacı, öncelikle sözü edilen alt konularla ilgili sorunların ve bunların çözüm yollarının ortaya konulmasıdır. İkinci ve daha önemli hedef ise, söz konusu çözüm yollarının uygulamaya geçmesi için ilgili mercileri, mekanizmaları harekete geçirme konusunda gerekli girişimlerde bulunmak, yapılan veya yapılacak faaliyetleri takip etmek, gerektiğinde yön vermektir.

  1. Ulaşım

  Her şeyden önce ulaşım konusunun, Macahel açısından hayati bir önem taşıdığı vurgulanmalıdır. Öyle ki, bu proje kapsamında ele alınan konuların hemen hemen hepsinin ulaşım konusuyla, bu konudaki problemlerle ve bunların çözümüyle bir şekilde ilintili olduğu görülecektir. Ulaşımla ilgili sorunların halledilmesi durumunda, diğer sosyal ve ekonomik sorunların büyük bir kısmının da kendiliğinden çözüme kavuşacağını söylemek mümkündür. Bu bağlamda ulaşım, projede en başta yer almaktadır.

  Ulaşımla ilgili sorunlar, özellikle Macahel-Borçka arası ulaşımda önem taşımaktadır. Macahel ile Borçka’yı bağlayan yaklaşık 50 km.lik karayolunun, neredeyse tamamı toprak olup, yörenin iklimi gereği bol yağış düşmesi, yapımından beri uzun zaman geçmesi ve gerekli bakımın yapılmaması nedeniyle oluşan aşınmalar, engebeler, çukurlar vb. olumsuzluklar söz konusudur. Bütün bunlar, ulaşımın hızı, daha önemlisi ekonomikliği (gerek taşıtlar gerekse yolcular açısından) ve konforu açısından olumsuzluklara yol açmaktadır. Ancak bu konudaki en önemli sorun, kış aylarında yaşanmaktadır.  Zira kış mevsiminde aşırı kar yağışı nedeniyle yollar kapanmakta ve yollar uzun süre (kim zaman üç-dört ay veya daha fazla) kullanıma açılmamaktadır Özellikle ilçeye gitmenin zorunluluk arz ettiği hastalık gibi durumlarda bu sorun daha önemli hale gelmektedir. Görüldüğü gibi, bu son örnekte ulaşım sorunu ile sağlık sorunu iç içedir. 

Yukarıda ana hatlarıyla sayılan ulaşım sorunlarının çözümü noktasında,  mevcut karayoluna ilişkin birtakım ıslah çalışmalarının halen devam ettiği, ancak bu çalışmaların bir an önce bitmesi gerektiği belirtilmelidir. Yapılacak ıslah çalışmalarından sonra yolların asfaltlanması, ulaşımın hızı, ekonomikliği ve konforu açısından oldukça önemlidir. Kış aylarında yolların, düzenli bir şekilde kardan temizlenmesi  şarttır.

  Ulaşım sorununun çözümündeki en kalıcı çözüm, karayolunun “küçük yayla” mevkiinde bir tünelin yapılmasıdır. Çünkü bu bölge karayolunun coğrafi olarak en yüksek bölgesi olup, bir geçit özelliğindedir. Özellikle kış aylarında bu mevkideki yüksek kar kalınlığı, tipi ve çığ tehlikesi, sürekli bir ulaşımın önündeki en önemli engellerdir. Burada, yaklaşık bir veya iki km.lik bir tünelin yapılması, yolların çabuk ulaşıma kapanmasının önlenmesi, kardan temizlemenin kolaylaşması, ulaşımda mesafenin önemli ölçüde kısalması gibi yararlı sonuçları ortaya çıkaracaktır. Bu tünel aynı zamanda, yolların araç ulaşımına kapalı olması halinde, yapılacak yaya ulaşımında dahi önemli kolaylıklar sağlayacaktır. Zira halen yaya ulaşımındaki en önemli engel küçük yayla geçididir.

     Bu çözüm yollarının uygulamaya geçirilmesinde, başta Ulaştırma Bakanlığı’nın taşra ve merkez örgütü ve konuyla ilgili diğer merciler nezdinde, bireysel ve toplu gerekli girişimler, başvurular yapılmalıdır.
 

   2. Sağlık

  Yörede Yöre halkının bu konudaki sorunları, yöredeki sağlık ocağının ve özellikle doktor yetersizliğidir. Halen yörede, sadece Camili Köyü’nde sağlık ocağı aktif olarak faaliyet göstermektedir. Burada da yukarıda belirttiğimiz ulaşım sorunu nedeniyle yeterli doktor ve ilgili personel gelmemekte, gelenler ise en kısa zamanda yöreden ayrılmanın yollarını aramaktadır. Bu noktada, yerleşim birimlerinin dağınık olması bağlamında, Camili’deki sağlık ocağı diğer köylere oldukça uzak kalmakta ve özellikle doğum, iğne yapılması gibi konularda büyük sorun yaşanmaktadır. Bu sorunun çözümü açısından, ulaşım mesafesi dikkate alınarak belirli yerlerde sağlık ocaklarının kurulup, en azından ilk müdahaleyi yapabilecek sağlık memuru ve hemşirenin bulunması veya yörenin ihtiyaçlarını karşılayacak bir hastanenin yapılması gerekir. Bu konuda Sağlık Bakanlığı’na ortak bir talep yapılabilir.

3. Eğitim

  Bu konuda özellikle ilköğretim aşamasında önemli sorunlar bulunmaktadır. Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim bağlamında, yörede sadece Camili Köyü’nde ortaokul bulunmaktadır. Bu nedenle, diğer köylerde beş yıllık eğitimini tamamlayan öğrenciler, mecburen Camili Ortaokulu’na devam etmek durumundadırlar. Türkiye’nin birçok yerinde bulunan bu sorun, “taşımalı eğitim” olarak da adlandırılan ve devletin desteğiyle temin edilen araçlarla aşılmaya çalışılmaktadır. Ancak yörede, ne yazık ki böyle bir araç tahsisi söz konusu olmamıştır. Dolayısıyla, ağır kış koşullarında, yaşları küçük sayılabilecek öğrencilerimiz, yol uzunluğu dikkate alındığında, sabahın erken saatlerinde, kışın soğuğunda yollara düşmekte, ıslanmakta ve hasta olabilmektedirler. Uzun bir yol katetmenin yorgunluğuyla ders dinlemeye çalışmaktadırlar. Bunun çözümü olarak, Milli Eğitim Bakanlığı nezdinde gerekli girişimlerde bulunarak, araç tahsisinin sağlanması, aracın kullanılabilmesi için yolların kardan düzenli bir şekilde temizlenmesi gerekmektedir. Sorunun kesin çözümü, yörede bir yatılı ilköğretim okulunun yapılmasıdır.

  Bundan başka, lise eğitimi için, Borçka veya Artvin’e gidilmesi zorunlu olduğu için, buralarda gerekli barınma problemleri, milli eğitim müdürlüğünün koordinasyonu altında giderilmelidir. Üniversite eğitimi açısından da özellikle yurt ve burs imkanlarında gerekli yardım ve dayanışma sağlanmalıdır.

  4. Haberleşme

  Haberleşme sorunu son yıllarda önemli ölçüde çözüldüyse de sık sık arızaların olması sıkıntılara sebep olmaktadır. Mevcut sistemin Macahel için yeterli olmasına rağmen, özellikle kışın büyük problem yaşanmaktadır. Elbetteki bu konunun da yol sorunuyla yakından ilgisi bulunmaktadır. Bundan başka yaz aylarında otlatma düzeni gereği çıkılan yaylarla köy arasında devamlı telsiz iletişimi sağlanabilir.
 

  5. Elektrik

   Elektrik sorununun boyutları herkes tarafından bilinmektedir. Kışın kar yağdıktan sonra başlayan sorunlar bitmek bir yana, arızaların giderilmesi vatandaşların büyük gayretleriyle çözüme kavuşabilmektedir. Bu problemi ortadan kaldırmak için ya mevcut yoldan en son teknolojiyle kökten çözülmesi lazım ya da Efeler vadisinden ve Maral-Uğur vadisinden gelen derelerle Macahel’in ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar; bir hidroelekrik santralinin yapılması Macahel için en büyük bir ihtiyacı karşılayacaktır.

B. Ekonomik Konular

Ekonomik konular alt başlığı altında incelediğimiz konular Macahel insanının ekonomik yaşantısını iyileştirmeye yöneliktir. Ekonomik iyileştirmelerin başarılması için bu faaliyetler bir plan, proje dahilinde olması zorunludur. Bu plan ve projelerin yapılması için ilk önce oluşturulacak örgütsel yapıya ihtiyaç vardır. Örgütsel yapı yörede ekonomik girişimleri sadece koordine etmekle yetinecektir. Macahel’de iktisadi yaşantının yönünün değişmesi pazarlama sorunun çözülmesine bağlıdır. Bu sorunun çözülmesi yöre insanının başta üretim ve pazarlama süreçlerine aktif olarak katılması, ekonomik riski üstlenmesine bağlıdır. Geçmişte yöredeki birlik girişimleri iktisadi alanda başarılı olamamıştır. Bundan ders alınarak ve yöredeki sosyal psikoloji dokusuna uygun olan bireysel girişimlere ağırlık verilmesi gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle yöredeki bütün girişimlerde yöre insanı ön ayak olmalı, sorumluluk altına girmelidir. Aşağıda değinilen ekonomik konular aynı ağırlıkta değildir.  Özellikle fındıkçılık sektörünün veriminin artırılması kısa vadede, fındık işleme tesisinin kurulması yöre beklentilerini karşılayacak düzeydedir.

  1. Fındıkçılık

   Macahel yöresinde geçmişte geçim kaynağı mısır, fasulye, vb. ürünler ve bal iken, yöre halkı için bugün önemli ekonomik girdi sağlayan tamamen doğal, gübresiz, ilaçsız, randımanı yüksek üretilen fındık yerini almış bulunmaktadır. Yöre halkı fındıkçılığı gelir unsuru olarak daha garanti görmektedir. Halkın görüş ve beklentileri baz alındığında fındıkçılığın ön plana çıktığı görülmektedir. Macahel’de geçimini fındığa dayamış büyük bir kesim var olduğu gibi, Macahel’den göç edenlerin arazilerini fındık yetiştiriciliği ile değerlendirdikleri de görülmektedir. Macahel havzasında yetişen fındığın yukarıda belirtildiği gibi tamamen doğal olduğu, randımanı da yüksek olmasına rağmen özel olarak değerlendirilememektedir, tanıtımı yapılamamaktadır. Macahel halkının fındığının değerlendirilmesi, beklentilerine cevap vermek yönünde pilot bölge seçilerek fındık işleme tesisin kurulmasıyla yöre kalkınması için önemli adım atılmış olacaktır. Müteşebbislere gerekli kredi ve hibe şeklinde desteğin sağlanması bu düşünceyi hayata geçirmeyi kolaylaştıracaktır. Bu desteğin devlet, hibe yardımları ve katılım ortaklığıyla sağlandığında yöre halkı, hem ekonomik olarak rahatlayacak hem de bu durum birlik ve beraberliği pekiştirecektir. Mevcut geleneksel üretim biçimi korunmalıdır. Gelecekte doğal fındıkçılık yeterli tanıtımla daha çok ilgi görecektir. Yukarıda bahsedilen fındık işleme tesisi, üretilen fındığın kabuğundan ayrıştırarak tüketime hazır hale getirecek, sonuçta da daha yüksek fiyatlara satılabilecektir. Tesis, istihdamı az da olsa artıracak boyutta olmalıdır. Yapılan araştırmalar sonucu fındık işleme tesisinin Macahel’de kurulmasının, doğal denge açısından sakıncalı olduğu görülürse Macahel dışında da bu tesis kurulabilir. Öngörülen fındık işleme tesisi kısa vadeli amaçlar arasındadır.

Macahel fındığının randımanının koruması için bazı önlemlerin alınması şarttır:

- Suni gübre kullanımının tercih edilmesi

- Yöresel bakım tekniklerinin geliştirilmesi ve uygulanması

- Fındık öbekleri arasında verime en uygun mesafenin sağlanması

- Fındık standartlarının oluşturulması.

  Yörede fındıkçılığın teşvik edilmesinin sınırları mevcut açık alanlardır. Bu alanlar dışında, yeni alanlar açılarak fındıkçılığın geliştirilmesi doğal yapı  açısından sakıncalıdır. Ama Macahel’de şu ana kadar yeni ekim arazileri oluşturularak fındık ekimi yapılmamıştır.

 2. Arıcılık

   Macahel’de arıcılık oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Yörede yerleşik hayatla birlikte yöre insanı için iktisadi bir kaynak olarak, “saf kafkas arıcılığı” yapılmaya başlanmıştır. Arıcılık, yalnızca iktisadi bir faktör olarak değil, aynı zamanda tamamen doğal olması nedeniyle sağlık açısından da değerlendirilmiştir. Günümüzde de Macahel balı, bu özelliklerini halen devam ettirmektedir. Bunun en önemli sebebi “Saf Kafkas Arı Irkı”nın bozulmadan korunmasıdır. Bu koruma Macahel’den arı çıkışı olmasına rağmen, dışardan yabancı arı girişinin olmaması ile sağlanmıştır. Macahel’de:

   - Fenni Kovan

   - Kara Kovan

yöntemleriyle bal üretimi, ana arı üretimi, oğul üretimi yapılmaktadır. Ancak arıcılık teknik bilgi ve özel uğraş gerektiğinden istenilen ölçüde toplumsallaşmamıştır. Macahel’de ekonomik getiri bakımından başat(üstün) iktisadi faaliyet olan arıcılık yeterli eğitim ve pazarlama olanaklarının geliştirilmesiyle Macahel insanının çoğunluğu tarafından yapılabilir hale getirilebilir. Bunun için:

- Verimin artırılmasına yönelik eğitim faaliyetleri. Bu eğitim faaliyetleri yörede düzenlenecek kurslarla uygulamalı olarak yapılmalıdır.

- Üretim olanaklarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik eğitim faaliyetleri ve teşviklerin tabana yayılması üretimin toplumsallaşması açısından önemlidir.

- Tarım İl Müdürlüğünün desteğinin alınmasıyla teknik ve pazarlama imkanlarının artırılması sağlanmalıdır. Örnekleri diğer illerde bulunan, resmi bir arıcılık üretim istasyonunun kurulması şarttır.

- Dışarıdan, bazı dönemlerde olduğu gibi, arı girişinin kesinlikle önlenmesi; “Saf Kafkas Arı Irkı”nın korunmasına yönelik yaptırım niteliği taşıyan önlemlerin alınması, arıcılığın geleceği açısından önemlidir.

- Macahel balının patentinin Macahel halkında olması için gerekli önlemler alınmalıdır.

- Macahel balının pazarlanması için, özellikle tanıtım faaliyetlerine ağırlık verilmelidir. Bu tanıtım Macahel markasıyla yapılmalıdır.

  3. Doğal meyvecilik ve sebzecilik

Yörede gerek yabani, gerek dikilmiş pek çok çeşitli meyve ve sebze mevcuttur. Doğal meyveciliğin ve sebzeciliğin değerlendirilmesi, tanıtılması, pazarlanması yöre ekonomisi açısından ve üretim çeşitliğinin korunması doğal çeşitliliğinin korunmasının ön koşulundan biri olduğundan bu yöndeki çabalar yoğunlaştırılmalıdır. Doğal meyve ve sebzelerin değerlendirilmesi açısından yapılabilecek faaliyetler:

- Meyve suyu üretimi

- Pekmez üretimi

- Meyvelerin kurutularak değerlendirilmesi

- Doğrudan satış

- Yabani sebzelerin ilaç sanayi açısından değerlendirilmesi

- İlaçsız doğal reçel, konserve ve turşu üretilerek dünyaya pazarlanması. Bunun için müteşebbislere gerekli desteğin verilmesi ve tanıtımının yapılması.

- Bahçe kültürlerinin ve yemek kültürünün işlevselleştirilmesi yöreye gelen turistlerin ihtiyacının yörede sağlanması açısından önemlidir.

Bu faaliyetlerde ana amaç meyve ve sebzelerin doğal olarak değerlendirilmesiyle biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesinde katkıda bulunmaktır.

4. Doğal su kaynakları

 Macahel havzasındaki doğal su kaynaklarının değerlendirilmesi konusunda şu girişimler yapılabilir:

a. Mereta deresi gibi yerlerde teknik ve fiili, doğaya uygun çalışmalar yapılarak göletler oluşturulur ve yine doğal alabalık yetiştirilmesi sağlanır.

b. Yörede bol su kaynakları mevcuttur. Bu su kaynakları tabiatın kirletilmemesi dikkate alınarak hazır kaplar içerisine su dolumu yapılıp marka oluşturarak pazara sunulur. Bu üretim ve pazarlama faaliyeti herhangi bir işletmeye imtiyaz verilerek de yapılabilir. Bu faaliyetinin daha ucuza yapılabilmesi içinde ulaşım sorununun çözülmesi gerekmektedir.

c. Yöre insanlarının enerji sorununun giderilmesi enerji üretiminin yerinde olmasıyla mümkün olacaktır. Halk daha ucuz enerji tüketimine sahip olacak ve yöre insanlarının zaruri ihtiyaç duyduğu odun tüketimini daha aza indirgemesine neden olacaktır. Konumu itibariyle yöre havzası enerji üretimine elverişlidir. Her mahallede su değirmenleri bulunmaktadır. Bunları elektrik santrali haline dönüştürülerek elektrik üretimi sağlanır. Bu sayede yoğun tesisleşme yerine daha basit tesisleşmeyle enerji üretimi mümkün olabilecektir. Enerjinin yerinde üretilmesi sosyal gelişme ve doğal koruma açısından önemlidir. Daha ucuz enerjinin tüketilmesi yöre halkının bütçesine katkıda bulunacak, ayrıca odun tüketimini asgariye indirecektir. Böylece doğal dengenin korunması ile ekonomik ve sosyal gelişim arasında dengenin sağlanmasına katkıda bulunulmuş olacaktır. 

  5. El Sanatları

   Kursların açılması, kurs eğitimi gördüğü zamanlarda  kişinin el becerilerini geliştirmesi amaçlı pratik çalışmalar yaptırılması ve o doğrultuda eğitimlerinin tamamlanmasıyla yöre insanlarının kendilerine ve yöre halkına ekonomik fayda sağlar.

- Halıcılık; geleneksel yöntemlerle, pazarlamaya dönük üretim

- Kilimcilik; geleneksel yöntemlerle, pazarlamaya dönük üretim

- Hediyelik eşya üretimi; hediyelik eşyalar yöreye gelecek turistlere de
pazarlanabilir nitelikte ve kalitede olmalıdır.

Bunun için eğitici faaliyetlere önem verilmelidir. Özellikle genç nüfus, geleneksel yöntemlerle dokumacılık eğitimi almalıdır.

6. Hayvancılık ve Hayvan Ürünleri

 Mevcut ve yerli hayvancılığın desteklenmesi gerekir. Hayvan ürünleri yörede ve dışarıda pazarlanabilir. Yem üretimi yapılabilir. Hayvancılığın kapasitesinin artırılması yönündeki faaliyetlerden çok, mevcut hayvancılığın ve hayvansal ürünlerin değerlendirilmesi, pazarlama olanakların artırılması yönünde uygulamalar daha yerinde olacaktır. Özellikle kümes hayvancılığı üzerinde durulmalıdır. Köy yumurtası yöre ekonomisine katkı yapabilir.

7. Turizm

   Turizm uygulamalarında tamamen yöre kapasitesi ve belirlenen turizm ilkeleri çerçevesinde kalınarak, bu iktisadi faaliyetten yöre halkı önemli faydalar sağlayabilir. Ekonomik getiriler için:

- Giriş (Ayak bastı) ücreti

- Konaklama ücreti

- Köy içi turlar

- Kış turizmi

- Sağlık turizmi

- Sportif amaçlara yönelik turizm,

- Yöre ürünlerin turistlere satılması,

- Yöre insanın geçimi için bedensel, fiili çalışma şartlarına turistlerinde katılması

Turizm organizasyonu; yöre muhtarlarının sorumluğu altında olmalıdır. Denetim yetkisi çeşitli zorlama önlemleriyle yaptırımlara bağlanmalıdır. Yörede oluşturulacak denetim birimleriyle yörede sürekli yaşayan insanlar tarafından, çevresel kirlenmelere karşı bilinçli bir şekilde önlem alınabilecektir.

Yapılabilecekler:

- Konaklama birimlerinin oluşturulması; konaklama birimlerinin yapımında yerel yapı stoku öncelikle değerlendirilmelidir. Konaklama birimlerinin yöre halkı kendi imkanlarıyla yapmalıdır. İmkanlardaki maddi yetersizlik durumlarında dışarıdan destek verilerek karşılanabilir. Yörede bu faaliyeti icra etmek isteyen herkes kendi evinin bitişiğinde bir konaklama birimi oluşturabilir.

- Turizm organizasyonunun kurulması; tanıtım faaliyetleri ve yöreye turist getirilmesi veya gelen turistlerin ağırlanmasına yönelik standartların oluşturulması için bir birimin oluşturulması gerekir. Bu birim yöreye kabul edilecek turist sayısının belirlenmesi, ücret tarifeleri, çevre üzerinde duyarlılık konularında da çalışmalar yapmalıdır.

- Turizm faaliyetleri çeşitlendirilerek mevsimlere yayılabilir.

Turizmin İlkeleri:

- Arza göre yöreye turist kabul edilmelidir.

- Turizm gelirinden yöre halkı doğrudan faydalanmalıdır.

- Turizm uygulamalarının fiziksel altyapısı için mevcut yapı stokları rehabilite edilmelidir. Yapılaşma olacaksa ahşap olmalı, bu yapılaşma yöre mimarisine uygun ve belirli seviyenin üstüne çıkmamalıdır.

- Rehberlik hizmetleri yöre insanları tarafından sağlanmalıdır.

- Bilimsel amaçlı çalışmalar için gelenlere turist muamelesi yapılmamalı, gerekli kolaylıklar sağlanmalıdır.

- Yöre güvenlik bölgesi olarak kalmalıdır.

- Turizm uygulamalarının, çevre üzerinde etkileri hassas olduğundan bilimsel önerilerin dikkate alınması esastır.

- Doğal yapıyı zorlayan turizm faaliyetlerine kesinlikle izin verilmemelidir.

  Yukarıda sayılan iktisadi faaliyet alanları dışında daha başka girişimlerde yapılabilir. Bu açıdan bir sınırlama yoktur. Tek sınırlama bir ekonomik faaliyet yöreye katkı sağlaması, bu katkının  doğal çeşitliliğin korunması sınırları içerisinde olmasıdır.

  Bundan başka uygulanacak ekonomik faaliyetlerin proje dahilinde olması, yöre standartlarına uygun olması ve bunun denetiminin yapılması birtakım koordinasyon birimleri geliştirilebilir:

- Ekonomik planlama kurulu: Zaman kıstaslarına göre hangi alanlarda projelerin yapılmasını belirler, uygulamaları denetler, uygulamaların plan dahilinde olmasını sağlar. Üretimin, pazarlamanın ve üretilen değerin tabana yayılması için önlemler alır. Ekonomik standartlar oluşturur.
- Çevre koruma kurulu: Uygulanacak ekonomik projelerin doğal koruma standartlarına uygunluk açısından kontrol eder.

C. Biyolojik Çeşitlilik ve Doğa Koruma

Projenin bu bölümünde amaç, Macahel’in biyolojik zenginliğinin ve doğasının yıllarca başarılı bir şekilde korunmasında uygulanan geleneksel koruma modelinin ortaya konması ve gelecekteki olası tehlikelere karşı ilke bazında tedbirlerin tespit edilmesidir. Bu kapsamda ilk olarak, mevzuatımızda yer alan ve Macahel eksenli olarak değişik şekillerde gündeme gelen ya da gelebilecek olan çeşitli koruma alanları statülerinin, yörenin biyolojik ve özellikle sosyal yapısıyla uyumu irdelenecektir. Bu şekilde konuyla ilgili tartışmalar, soru işaretleri giderilmek istenmektedir. İkinci olarak ise, yörede yüzyıllarca uygulanan ve bundan sonra da uygulanmasına devam edilmesi ile yeni tehlikelere karşı bundan yararlanılması öngörülen mevcut koruma düzeninin, bu konuda söz konusu edilen tehlikelere, kaygılara karşılık oluşturacak biçimde ortaya konulmaktadır. Böylece, başarısı somut olarak test edilmiş ve olumlu sonuçlar vermiş olan yöredeki geleneksel koruma modeli, bu proje ile ortaya çıkarılarak, yörenin biyolojik çeşitliliğinin ve doğasının korunmasına ilişkin mevcut ve geleceğe yönelik endişelerin giderilmesine çalışılacaktır. 

 1. Koruma Alanları Statülerinin Değerlendirilmesi

  Yürürlükteki mevzuatımızda değişik koruma statüleri bulunmaktadır. Bunların arasından en çok öne çıkanları, Milli Parklar Kanunu’nda düzenlenen, milli park, tabiatı koruma alanı, tabiat parkı ve tabiat anıtıdır. Bundan başka, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (tabiat varlıkları, sit, koruma alanı), Çevre Kanunu (koruma alanları), Orman Kanunu (muhafaza ormanı) gibi düzenlemelerde de birtakım koruma alanları öngörülmektedir.

  Ancak, genel itibariyle bütün bu statüler, değişik oranlarda ve biçimlerde, çeşitli yasaklamalar içermektedir.  Bu yasakların bir kısmı, yeni sürdürülebilir ve katılımcı koruma anlayışı ile çelişen ve gözden geçirilmesi gereken katı ve gereksiz yasaklardır. Bundan başka bir kısım statüler, yapılaşmayı ve tesisleşmeyi özendirici hükümlerdir içermektedir. Ayrıca bu koruma alanlarının yönetimi ve denetimi, tamamen tek taraflı olup, bu alanlarda yaşayan, dolayısıyla yasaklara doğrudan muhatap olan yerel halkın bir iştiraki söz konusu değildir.

  Koruma alanları statülerinin yukarıda değinilen durumu, Macahel özelinde değerlendirildiğinde, birçok sosyolojik ve biyolojik-ekolojik sakıncaları gündeme getirmektedir. Sosyolojik olarak, yöredeki toprakların, ormanlar dahil fiili hakimiyete (zilyedliğe) dayalı olarak paylaşıldığı olgusu karşısında, bu tür statülerle oluşacak mülkiyet değişikliğinin ve özellikle ilgili statünün beraberinde getireceği yasaklamaların bir sosyal tepkiye sebep olacağı bir gerçektir. Ayrıca bu statülerin, katılımcı bir koruma yönetimi yerine, tek taraflı bir yapı öngörmesi de ayrı bir tepki sebebi oluşturabilir. Bu durum ise, amaçlanan katılımcı korumayı sağlamaktan oldukça uzaktır. Macahel, doğasını, geleneksel birtakım sınırlamalar dışında yasaksız bir şekilde korumayı başarmıştır. Konuyla ilgili yapılacak idari tasarruflarda, işlemlerde yörenin mülkiyet ile koruma anlayışı ve yapısına ilişkin sosyolojik olgular, mutlaka dikkate alınmalıdır.

  Biyolojik açıdan ise, bu koruma statülerinin öngördüğü ve özendirdiği yapılaşma ve tesisleşmeler, yöre için endişe verici tehlikeler içermektedir. Zira bu tür yapıların, büyük olasılıkla betonarme yapılabilecek olması bağlamında, yörenin mimari yapısının bozulacağı ve mimarı açıdan bir görüntü kirliliğinin ortaya çıkması bir yana, bu yapı artışı beraberinde çeşitli biyolojik-ekolojik kirliliği de getirecektir.

  Bütün bu açıklamalar çerçevesinde, Efeler Köyü’nün belirli bir bölümü ve Gorgit mevkiinin Milli Parklar Kanunu’nda öngörülen “tabiatı koruma alanı” statüsü kapsamına sokulmuş olması da ayrıca irdelenmelidir. Tabiatı koruma alanı ilan edilen bu bölgenin, niteliği itibariyle, Kanunda tabiatı koruma alanı ilanı için yer verilen koşulları taşıyıp taşımadığı, farklı bir ifadeyle ilan kararının hukukiliği ayrı bir tartışma konusu olup, burada daha çok söz konusu koruma statüsünün beraberinde getireceği ve yukarıda ana hatlarıyla değinilen sakıncalara dikkat çekilecektir. Öncelikle söz konusu statü gereği gerektiğinde kamulaştırmanın mümkün olması ve böylece oluşacak mülkiyet değişikliği yanında daha çok önem taşıyan husus, mülkiyet değişikliği olsun olmasın uygulanacak olan birtakım yasaklamalardır. Bu durum, yıllarca yöreyi zilyedliğinde ve bir anlamda mülkiyeti altında bulunduran ve bu alanlardan değişik şekillerde yararlanan yöre halkı için önemli zorluklar doğuracaktır. Herhangi bir yasaklamaya muhatap olmayan, dolayısıyla böyle bir bilince sahip olmayan halk, bu statüye rağmen bu alanlardan, yasaklara aykırı olarak yararlanabilecek ve yasağa aykırı davranmadan dolayı kovuşturmaya tabi olma gibi birtakım hukuki sorunlar ortaya çıkabilecektir. İkinci olarak, bu statü uyarınca gerçek ve tüzel kişilere verilebilecek izinler bağlamında yapılacak tesisler, beraberindeki nüfus  yoğunluğu, yöre doğasının korunması noktasında bir tehlikedir.

  Bu ve benzeri sebeplerle, herhangi bir kamu yararı olmayan, zamanında siyasi sayılabilecek birtakım girişimler sonucu koruma alanı ilan edilen Efeler-Gorgit mevkiinin, koruma alanı olmaktan, yine siyasi girişimlerle çıkarılması ve eski sahiplerine iadesi sağlanmalıdır. Proje, bu yöndeki çalışmalara öncülük edecektir.
 

 2. Mevcut Koruma Düzeni

  Yörenin biyolojik çeşitliliği ve doğası hakkında, ormanların durumu, meralar açısından aşırı otlatma ve çevre kirliliği gibi çeşitli tehlikeler gündeme getirilmektedir. Başta yöre doğasının temelini oluşturan ormanlar konusunda olmak üzere, otlatma ve çevre temizliği konularında yöreye özgü koruma yöntemleri söz konusudur. Bu koruma düzenlerinin mevcut ve olması gereken durumunun ortaya konması projenin en önemli hedeflerindendir.

  a. Ormanların Korunması

  Macahel Yöresi ormanlarının günümüze dek başarılı bir şekilde korunmuş olduğu herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. Ancak yörede, göçler öncesi önemli bir nüfusun (gerek insan gerekse hayvan) bulunduğu göz önüne alınırsa, bu korumanın tesadüfi olmadığı da görülecektir. Dolayısıyla bunun sosyolojik (toplumsal) bir temelinin, daha önemlisi bir düzeninin olduğunu tespit etmek gerekir. Bu proje, söz konusu toplumsal temelin tespitini yapacak ve bundan sonrası için neler yapılması gerektiğini ortaya koyacaktır.

  Ülkemizdeki genel orman rejimi kapmasında, Macahel ormanları da esas itibariyle Devlet mülkiyetindedir. Ulusal orman rejiminin tarihsel gelişimine bakıldığında, belirli tarihten önce, ormanların özel mülkiyet statüsünde olduğu, daha sonra çıkarılan kanunla Devletin hüküm ve tasarrufu altına alındığı, bunun ise bireylerde ormanları korumadaki hassasiyeti azalttığı söylenebilecektir.

  Orman rejiminin bu genel görünümü karşısında Macahel’de ormanların durumu oldukça farklıdır. Yöredeki ormanlar kademe kademe fiilen paylaşılmış ve bu şekilde korunmuştur/korunmaktadır. Öncelikle yöre ormanları köyler arasında, köy içinde ise aile grupları (kabile, sülale) arasında ve daha alt kademe olarak aileler arasında paylaşılmış durumdadır. Bu fiili paylaşım gereği bir kimse, başkasının ormanından, sahibinin izni olmadan hiçbir iş ve işlem yapamaz. Bu sınırlamaya aykırı davranılması durumunda, yapılan kesim sahibi tarafından müsadere edilir ve herhangi bir bedel ödenmez.

  Sözü edilen bu fiili paylaşım, zorunlu ihtiyaçlar nedeniyle ormandan yapılan kesimin de belirli bir düzen içinde olmasını sağlamıştır. Böylece bütün köy halkı söz konusu ihtiyaçları için devamlı olarak belirli bir yerden kesim yapmamış, her aile kendine ait ormandan kesim yapmıştır. Bu düzen gereği orman, kendini kolaylıkla yenileyebilmiştir. Bu nedenle yöre ormanlarında gözle görülür açık alan neredeyse söz konusu değildir.

Geleneksel orman koruma düzeninde bir başka önemli konu, “koru ormanı” anlayışıdır. Buna göre özellikle yerleşim alanlarının bitişiğindeki ormanlardan, çığ, toprak kayması vb. nedenlerle, zaruri ihtiyaçlar için dahi kesim yapılması yasaktır.

Yine bu kapsamda eskiden varolan istihsal faaliyetleri, yöre muhtarları arasında alınan prensip kararı gereği artık mevcut değildir. Böylece bu konuda, ticari amaçla ve büyük çapta kesim bundan sonrası için söz konusu olmayacaktır.

Sonuç olarak, yukarıda açıklanan ve oldukça başarılı geleneksel koruma anlayışının, gelecek açısından, bu anlayışa uygun resmi statülerle tamamlanması mümkündür. Bu bağlamda, ulusal orman rejimini düzenleyen Orman Kanunu’ndaki “Hususi Orman” statüsü, yapılacak yasal değişiklikle revize edilerek, yöre ormanları açısından uygulamaya geçirilebilir. Projenin somut olarak gerçekleştirmeyi hedeflediği konulardan biri de budur. Bu konunun hayata geçirilmesi, aynı zamanda, yöreden geçirilmesi düşünülen kadastro sorununun çözümünün de ön koşuludur.

b. Otlatma Düzeni

Macahel yöresi meralarına özgü bir koruma düzeni söz konusudur. Nüfus yoğunluğunun azalmasına bağlı olarak yörede bulunan sınırlı sayıdaki hayvanların otlatılmasının, dolayısıyla meraların kullanılmasının mevsimlik bir düzeni bulunmaktadır. Bu düzen gereğince, hayvanlar uzun süre belirli bir yerde otlatılmamakta, dolayısıyla yöre doğası açısından bir tehlike olarak öne sürülen “aşırı otlatma” kesinlikle söz konusu olmamaktadır.

Yöredeki otlatma düzenine kısaca değinilecek olursa; bunun temelinde yaylak-kışlak düzeninin bulunduğunu söylemek gerekir. Yaz mevsiminde her köy, yüksek alpin çayırları diye tabir edilen kendine ait yaylalara çıkmakta, köyde zorunlu durumlar dışında hayvan kalmamaktadır. Böylece bu mevsim boyunca köylerde bulunan ve kışlak diye tabir edilen meralar dinlendirilmiş olmaktadır. Yaylalara çıkmanın çeşitli biyolojik ve ekonomik zorunluluk sonucu olduğunu da belirtmek gerekir. Zira yaz mevsiminde köylerde sıcakların artması ve yöreye özgü ve hayvanları oldukça rahatsız eden sinek türlerinin ortaya çıkması, yayladaki taze ve semiz otların verim açısından önemli olması, bundan başka yaylalarda kışlık yiyeceklerin (peynir, yağ gibi) biriktirilmesi yaylalara çıkmanın biyolojik ve ekonomik sebeplerinin başında gelmektedir. Sonbahar mevsiminde ise yaylalardan inilmekte ve kışlak denilen meralarda veya orman içinde kısmi boşluk alanlarda otlatma yapılmaktadır. Kış mevsiminde ise hayvanlar ahırda beslenmektedir. İlkbahar da ise çoğunlukla özel yetiştirilen meralarda otlatım yapılmaktadır. Görüldüğü gibi, otlatma dört mevsime yayılmış olmakta ve her otlatma alanı asgari üç mevsim dinlendirilmiş olmaktadır. Bu süre ise, yörenin dört mevsim yağışlı iklimi dikkate alındığında, meralardaki otların kendinin yenilemesi için oldukça uzun bir süredir.

Proje yukarıda ana hatlarıyla belirtilen otlatma düzenini açığa çıkarmayı ve bu konudaki kaygıları gidermeyi amaçlamaktadır. Ayrıca bu konuda yapılması düşünülen çalışmalarda söz konusu düzenin mutlaka göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

c. Çevre Temizliği

Çevre temizliği ve buna ilişkin hukuki ve teknik düzen, özellikle modern ülkelerde oldukça öne çıkmış ve gelişmiş konulardır. Bu anlamda söz konusu düzene uymama çeşitli idari yaptırımlara bağlanmakta, teknik olarak ise, çöplerin geri dönüşümü, tekrar ekonomiye kazandırılmasına ilişkin değişik sistemler kurulu bulunmaktadır. Macahel’de ise, geleneksel olarak bir çevre temizliği anlayışı ve yine çöplerin geri dönüşümü konusunda oldukça özgün bir düzen söz konusudur. Elbetteki burada, yöredeki tüketimin büyük bir kısmının doğal ürünlere dayanıyor olması, geri dönüşüm konusunda önemli bir kolaylık sağlamıştır ve son yıllara kadar yöre, neredeyse çöp kavramından habersizdir.

Yöreye özgü geri dönüşüm düzeni kapsamında, dört değişik tasnif yapılabilir. Buna göre, yakılabilecek türdeki çöpler sobada veya ocak denilen yerlerde yakılmakta ve küller gübre olarak kullanılmakta, yiyecek artıklarının çoğu hayvanlara yem olarak yedirilmektedir. Bu yollarla yok edilemeyen atıklar, toprağa gömülmektedir.

Ancak son yıllarda, özellikle dışarıdan gelen ve yöresel doğal ürünler yerine, beraberinde getirdiği suni ve ambalajlı ürünleri kullanan kişiler, bazı kirliliklere sebep olmaktadırlar. Yörenin turizm potansiyeli bağlamında bu konu, gerçekten de gelecek açısından oldukça endişe vericidir. Ayrıca özellikle yeni nesil açısından yöredeki tüketim alışkanlıklarının değişmeye başlaması da olası tehlikelerden olup, doğal ürünlerin tüketiminin teşviki ve daha önemlisi yörenin çevre koruma anlayışının kazandırılması en önemli hedeflerden biri olmalıdır.